Search Results

ABSTRACT

Afghanistan is one of the ancient lands where many nations and ethnic groups coexist. In this geography, besides the Turkic tribes such as the Uzbeks, Turkmens, Kyrgyz, and Kazakhs who speak their native languages even today, there are also tribes like the Hazaras, the Aimaqs, and the Galchays who – having forgotten their mother tongues – speak Persian or Pashto. In Afghanistan, where the Turkic dynasties generally ruled before 1747, the Pashtuns became the dominant ethnic community with the proclamation of the Afghan state in 1747. The turbulent history and political life of Afghanistan have deeply affected the Turkic communities, as have all Afghan peoples. The Turkic peoples were occasionally forbidden to receive education in their native tongues, while it was also aimed to change the demographic structure by resettling Pashtuns in some regions. The Soviet occupation and the ensuing civil war claimed thousands of lives and forced millions of people to leave their country. Between 2001 and 2021, the administration in Afghanistan changed hands once again as supported by the Western states; yet, there was partial relief for the Turkic peoples during this period. The developments in August 2021 dragged these peoples into uncertainty again. In this study, the situation of the Turkic peoples living in Afghanistan and the languages they use before August 2021 were assessed by providing the available information.

Keywords: Afghanistan, Aimaq, Galchay, Hazara, Kataghan, Karakalpak, Kazakh, Kyrgyz, Uzbek, Turkmen, Turkestan.

ÖZ

Afganistan birçok milletin ve etnik grubun yaşadığı en kadim coğrafyalardan birisidir. Bu coğrafyada Özbekler, Türkmenler, Kırgızlar, Kazaklar gibi bugün dahi anadilleri ile konuşan Türki gruplar gibi anadillerini unutarak Farsça veya Peştunca konuşan Hazara, Aymak, Galci vb. gruplar da vardır. 1747 öncesinde genellikle Türki hanedanlar tarafından yönetilen Afganistan’da, 1747 yılında Afganistan devletinin kurulması ile birlikte Peştun halkı devletin hâkim unsuru haline gelmiştir. Afganistan’ın çalkantılı tarihi ve siyasi hayatı bütün Afganistan halkları gibi Türki ulusları da derinden etkilemiştir. Zaman zaman Türki halkların anadilde eğitim almaları yasaklanmış, bazı bölgelere ise Peştunlar yerleştirilerek demografik yapının değiştirilmesi amaçlanmıştır. Sovyet işgali ve sonrasında başlayan iç savaş ise binlerce kişinin ölmesine ve milyonlarca kişinin ise ülkesini terk etmesine sebep olmuştur. 2001-2021 yılları arasında ise batılı devletlerin desteği ile Afganistan’da yönetim bir kez daha el değiştirmiş ancak bu dönemde Türki halkları için kısmi bir rahatlama olmuştur. 2021 ağustos ayındaki gelişmeler ise bu halkları tekrar bir belirsizliğe sürüklemiştir. Bu çalışmamızda Afganistan’da yaşayan Türki grupların ve onların kullandığı dillerin 2021 yılı ağustos ayı öncesindeki durumları hakkında bilgiler verilerek durum tespiti yapılmıştır.

Keywords: Afganistan, Aymak, Galcay, Hazara, Katağan, Karakalpak, Kazak, Kırgız, Özbek, Türkmen, Türkistan.